Trofia – twórcza siła natury

Tytuł wystawy – „Trofia” – odnosi się do trofizmu, pojęcia w ogólnym znaczeniu określającego produktywność biologiczną zbiorników wodnych, rozumianego również jako ogół czynników środowiskowych mających wpływ na żyzność ekosystemów wodnych.

Ekspozycję rozpoczyna opowieść o początkach życia na ziemi. Pierwsze organizmy, ekosystemy, choć pojawiły się około 3,5 miliarda lat temu, przetrwały do dziś. Z tej perspektywy życie ludzkie jawi się jako bardzo ulotne. Mimo to, człowiek ma ogromny wpływ na naturę.

Artystka bada procesy tworzenia się organizmów i działania sprzyjające przeżyciu. Energia słoneczna, woda, wyładowania elektryczne, materia kosmiczna – to wszystko wydaje się być nieuchwytne oraz zmienne, co autorce udało się utrwalić. Na ekspozycji są fotografie cyfrowe i analogowe. Do wykonania zdjęć Paulina Mirowska użyła również niekonwencjonalnych metod. Na wystawie jest praca, przy tworzeniu której artystka wykorzystała światłoczułość chlorofilu.

„Trofia” – jak rozumieć życie?

„Wystawa wzięła się z chęci zrozumienia, czym jest życie, aby w następstwie tego móc zrozumieć i skonfrontować się z tym, czym jest wymieranie. Zaczęłam szukać najstarszych mechanizmów, które zadecydowały o ewolucji życia na Ziemi. Interesował mnie moment, w którym słońce będące destrukcyjną siłą poprzez ewolucję światłoczułości stało się życiodajnym zasobem. Jako fotografkę zajmowała mnie zdolność roślin do fotosyntezy – pochłaniania, przyjmowania i tworzenia z energii słonecznej nowych wartości.

Prace pokazane na wystawie są próbą uchwycenia przez język wizualny warunków panujących na Ziemi, które stworzyły okoliczności do powstania życiodajnego prabulionu. Przez około 500 mln lat po ukształtowaniu się Ziemi jako ciała planetarnego trwał okres bez życia. Rozkładam na czynniki pierwsze panujące wtedy warunki – materię kosmiczną, wodę, wyładowania elektryczne, siły magnetyczne i fotony energii słonecznej. Fotografia była dla mnie pretekstem do wyobrażania sobie i doświadczania tych warunków, a pracownia, studio fotograficzne i sala teatralna stały się moim laboratorium” – wyjaśnia artystka.

Jaki wpływ ma człowiek na środowisko?

Odpowiedź na to pytanie trafnie udało się zwizualizować Paulinie Mirowskiej. Niezwykle enigmatyczna jest część wystawy „Trofia” znajdująca się na dolnym poziomie galerii. Kręte, wąskie schody prowadzą do małej sali, w której człowiek ma szansę spojrzeć w lustro i zastanowić się, do czego mogą prowadzić jego działania. Właśnie w tym miejscu ekspozycji znajdują się prace artystki skupiające się na oddziaływaniu człowieka na świat przyrody. Można obejrzeć tam rzeźby zatytułowane „Obumieranie”, „Ocieplanie” oraz „Destabilizacja”. Już same tytuły mówią wiele o negatywnym wpływie człowieka na naszą planetę. Prace obrazują to, jak przyroda ewoluuje, aby dostosować się do coraz mniej dla niej przyjaznych warunków. 

Twój głos ma znaczenie

Idealnym zwieńczeniem wystawy „Trofia” jest jej ostatni punkt – audioreaktywna instalacja. Inspiracją dla artystki były aparaty szparkowe roślin. To miejsce, w którym głos zwiedzających ma realny wpływ na wygląd wystawy. Dzieje się to za sprawą urządzenia monitorującego dźwięki i szumy, a sygnał przesyłany jest do zielonych reflektorów. Intensywność światła zmienia się w zależności od dźwięków, jakie są pochłaniane. Doskonale obrazuje to, jak duży wpływ ma człowiek na ekosystem, jak jedna jednostka może przyczynić się do zmian zarówno na lepsze, jak i na gorsze. Od nas zależy, jaki będzie efekt naszych działań – pozytywny czy negatywny.

Wizualny esej, który zapada w pamięć

Ekspozycja zmusza do refleksji nad kondycją naszej planety i pozostawia widza z pytaniem: Jak mogę się przyczynić do zmian na lepsze?

Obecnie można zauważyć wiele trendów związanych z ekologią. Papierowe słomki, bidony i segregacja śmieci to już norma. Coraz częściej odchodzi się od sieciówek i fast fashion na rzecz ubrań z drugiej ręki. Produkty opisane jako ekologiczne są bardziej atrakcyjne dla konsumentów, przez co chętniej wybierane. Są to zmiany, które zajęły lata. Giną gatunki zwierząt i roślin, zachodzą nieodwracalne procesy. Dlatego tak istotny jest dialog na ten temat. Od nas zależy, w jakim stanie zostawimy Ziemię przyszłym pokoleniom.

Wystawa „Trofia”
20 kwietnia 2024 r. – 7 lipca 2024 r.
Miejsce Projektów Zachęty
Kuratorka: Magda Kardasz

Zdjęcia: serwis prasowy wystawy „Trofia”