„Sanatorium pod Klepsydrą” braci Quay w Wenecji

Reżyserów „Sanatorium pod Klepsydrą”, braci Stephena i Timothy’ego Quay, po raz kolejny zainspirowała twórczość Brunona Schulza. W dotychczasowym dorobku mają film z 1986 r. pt. „Ulica krokodyli”, którego inspiracją było jedno z opowiadań Schulza ze zbioru „Sklepy cynamonowe”.

Widzowie festiwalu po projekcji „Sanatorium pod Klepsydrą” będą mieli okazję do bliższego poznania twórców w trakcie popremierowej sesji Q&A. Jednym z koproducentów filmu jest Instytut Adama Mickiewicza.

Na dorobek literacki Brunona Schulza składają się zbiory opowiadań „Sklepy cynamonowe” i „Sanatorium pod Klepsydrą” osadzone w przedwojennej Galicji. Punktem odniesienia w twórczości polsko-żydowskiego pisarza był rodzinny Drohobycz, obecnie znajdujący się w obwodzie lwowskim w Ukrainie. Na zbiór „Sanatorium pod Klepsydrą”, wydany w 1937 r. z ilustracjami autora, składa się 13 opowiadań, które pomimo odrębnych tytułów, stanowią razem opowieść o podróży w czasie głównego bohatera (a niekiedy też narratora) – Józefa. W dziełach Schulza rzeczywistość przenika się z fantastyką, dając czytelnikom możliwość odkrywania tych dwóch światów jednocześnie.

„Sanatorium pod Klepsydrą” na dużym ekranie

O ponadczasowości opowiadań Schulza świadczy zainteresowanie ze strony przedstawicieli świata filmu. W 1973 r. „Sanatorium pod Klepsydrą” doczekało się ekranizacji w reżyserii Wojciecha Hasa. Obecnie, blisko pięć dekad później, po „Sanatorium pod Klepsydrą” sięgnęli bracia Stephen i Timothy Quay. W ramach brytyjsko-polsko-niemieckiej współpracy i działań koprodukcyjnych, stworzyli 73-minutową animację w języku polskim.

Film jest eksploracją motywów i tematów zaczerpniętych z poetyckich i mitotwórczych pism Brunona Schulza, włącza animację lalkową i elementy filmu aktorskiego, by oddać demiurgiczną nerwowość apokryficznego trzynastego miesiąca Schulza z „Regionów wielkiej herezji”. Ramą narracji są podupadający dom aukcyjny i aukcjoner w swoim najświetniejszym momencie. Na licytację! Obiekt numer 47: drewniane Pudełko Optyczne, przebite siedmioma soczewkami ze sprytnie ukrytą szufladą rzekomo mieszczącą siatkówkę z oka pierwotnego właściciela, która podobno raz w roku, jeśli jest prawidłowo ustawiona pod promieniami słońca, przechodzi w stan ciekły namaszczając siedem końcowych obrazów, wprawiając je w ruch jeden po drugim. W labiryncie korytarzy Sanatorium przedmioty i wydarzenia będą krążyć napędzane własną siłą. Nastanie niesamowita półrzeczywistość, a Józef wpadnie w budzącą niepokój sieć wspomnień, fantazji i wizji, którym może się jedynie poddać. Bohater znajdzie swojego ojca, straci go we śnie, odkryje kilku ojców na raz, a potem straci go raz na zawsze. Nawet sam Józef ulegnie multiplikacji; jeden umrze, drugi zostanie skazany na niekończącą się tułaczkę po korytarzach Sanatorium, a ostatni wsiądzie do tego samego pociągu, którym przyjechał

– opisują bracia Quay w tekście na stronie IAM.

W rolach głównych wystąpili: Andrzej Kłak (Józef, kominiarz), Tadeusz Janiszewski (Prowadzący aukcję) i Wioletta Kopańska (Asystentka prowadzącego aukcję, Pokojówka, Adela II), a plenerami do wielu scen filmowych były miejsca znajdujące się w Polsce.

Premiera animacji „Sanatorium pod Klepsydrą” w reżyserii braci Quay podczas prestiżowego konkursu Giornate degli Autori na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji to wyjątkowe wydarzenie. Ta niezwykła adaptacja prozy Brunona Schulza stanowi kolejny dowód na siłę i uniwersalność polskiej literatury w inspiracji światowej kinematografii. Jesteśmy dumni, że Instytut Adama Mickiewicza mógł wesprzeć ten projekt, który po raz kolejny ukazuje wyjątkowy talent braci Quay oraz ich głębokie związki z polską kulturą

– podkreśla Olga Brzezińska, wicedyrektorka Instytutu Adama Mickiewicza, która będzie reprezentowała IAM na premierze filmu.

Premiera pełnometrażowej animacji braci Quay odbędzie się 29 sierpnia 2024 r. o godz. 17:00 w Sali Perla. Prestiżowy konkurs  Giornate degli Autori ma miejsce już po raz dwudziesty pierwszy. Konkursowe zmagania potrwają od  28 sierpnia do 7 września 2024 r.

„Sanatorium pod Klepsydrą” to jedna z dziesięciu produkcji, które w tegorocznym konkursie będą rywalizować o nagrody. Po premierze, w tej samej sali, reżyserowie spotkają się z publicznością.

Ilustracje: serwis prasowy IAM