Roberta Mapplethorpe’a duety chiaroscuro

Robert Mapplethorpe i Edward Enninful –  spotkanie dwóch twórczych osobowości – wybitnego fotografa, który kwestionował tradycyjne wyobrażenie o tym, czym jest portret i byłego redaktora naczelnego „Vogue”, a obecnie doradcę kreatywnego, który przełamywał schematy w świecie mody.

Paryska galeria Thaddaeus Ropac Paris Marais zaprosiła Edwarda Enninfula, by jako kurator, we współpracy z Robert Mapplethorpe Foundation, przygotował wystawę będącą jego autorskim spojrzeniem na spuściznę fotografa. Redaktor otrzymał swobodny dostęp do archiwum fundacji.

Wybrał 46 zdjęć, które zestawił w pary na zasadzie dialogu przeciwieństw. Dzięki temu widz ma możliwość spojrzenia na twórczość Mapplethorpe’a, w tym na najbardziej znane kadry, z nowej perspektywy.

– Edward wniósł wyjątkowy wkład w dziedzictwo Mapplethorpe’a – skomentował efekty działań kuratora Michael Ward Stout, prezes Robert Mapplethorpe Foundation.

Pomysł połączenia zdjęć w pary w pewnym stopniu jest konsekwencją przyzwyczajeń Enninfula z czasów, gdy był redaktorem naczelnym „Vogue’a” i w podobny sposób zestawiał ze sobą fotografie na rozkładówkach prowadzonego przez siebie magazynu.

Edward Enninful lubi komponować prace, które albo ze sobą walczą – i wówczas czuć między nimi napięcie, siłę przeciwieństw – albo ze sobą harmonizują.

Na wystawie są fotografie mody, portrety, akty, martwe natury. W kilku parach redaktor zderza ze sobą przedmiot, który uosabia standardowe pojmowanie piękna z drugim, daleko odbiegającym od powszechnego wyobrażenia o estetyce.

Enninful konfrontuje obraz Lisy Lyon, ulubionej modelki Mapplethorpe’a, ubranej w suknię ślubną i nagiej  albo autoportret fotografa, na którym jest archetypem mężczyzny wzbudzającego pożądanie, z autoportretem, na którym Mapplethorpe ma pomalowane oczy i usta.

Twórczość Roberta Mapplethorpa Enninful odkrył we wczesnych latach 90., kiedy w jego ręce trafiła publikacja „Black Book”, studium ze zdjęciami czarnoskórych mężczyzn. Redaktor od razu zwrócił uwagę na to, jak Mapplethorpe pracuje ze światłem.

Gra światła i cienia to podstawowy zabieg, który posłużył kuratorowi do opowiedzenia o twórczości Mapplethorpe’a. Rysy twarzy oświetlone i schowane w mroku, kontrastowe odcienie skóry, przeciwstawienie postaci nagich i ubranych, ciemne i jasne tło – tak Enninful, za Mapplethorpe’m, buduje historie.

W tym teatrze chiaroscuro chiaro równoważy scuro. Przeciwstawne siły raz dopełniają się, raz znoszą, przyciągają lub odpychają, rezonują, współdrgają. W ostatecznym rozrachunku są ze sobą w harmonii.

– Wszystko sprowadza się do opowiadania historii. I właśnie dlatego na wystawie są pary, które tak mnie interesują. Podobnie jest z upływem czasu i przemijaniem życia – nic nie jest czarno-białe – konkluduje Enninful.

Robert Mapplethorpe

Urodził się w Queens w Nowym Jorku, w rodzinie katolickiej. W latach 1963-69 uczęszczał do Pratt Institute na Brooklynie, gdzie studiował malarstwo, rzeźbę i projektowanie graficzne. Pracował w różnych mediach, tworząc rysunki, kolaże i trójwymiarowe obiekty.

W 1971 r. zaczął robić polaroidy i stopniowo włączać fotografię, wraz z wycinkami z książek i czasopism, do rzeźbiarskich asamblaży. Pierwszą indywidualną wystawę zatytułowaną „Polaroids” miał w 1973 r. w Light Gallery w Nowym Jorku. Od połowy lat 70., kiedy od kuratora i kolekcjonera Sama Wagstaffa, który był również jego mentorem i kochankiem, otrzymał aparat  Hasselblad 500, zajmował się już włącznie fotografią.

W 1988 r., rok przed przedwczesną śmiercią z powodu AIDS, prace Mapplethorpe’a prezentowane były na czterech ważnych wystawach w: Stedelijk Museum w Amsterdamie, Whitney Museum of American Art w Nowym Jorku, National Portrait Gallery w Londynie oraz w Institute of Contemporary Art na University of Pennsylvania w Filadelfii.

Ostatnie wystawy indywidualne artysty miały miejsce w: Solomon R. Guggenheim Museum w Nowym Jorku (2019), Museo Madre w Neapolu (2018), Kunsthal Rotterdam (2017), Los Angeles County Museum of Art (2016), ARoS Aarhus Art Museum w Danii (2016), Tate Modern w Londynie (2014); Grand Palais w Paryżu (wystawa retrospektywna, 2014) i Musée Rodin w Paryżu (2014).

Nad spuścizną artysty czuwa Robert Mapplethorpe Foundation, którą założył w 1988 r., by promować fotografię, wspierać muzea wystawiające sztukę fotograficzną i finansować badania medyczne, które przyczynią się do walki z HIV i AIDS. W 2011 r. Los Angeles County Museum of Art i J. Paul Getty Trust wspólnie nabyły dzieła i archiwa artysty, dzięki hojnemu darowi Robert Mapplethorpe Foundation.

Robert Mapplethorpe curated by Edward Enninful
2 marca – 6 kwietnia 2024 r.
Galerie Thaddaeus Ropac Paris Marais, Paryż

Zdjęcia: © Robert Mapplethorpe Foundation. Used by Permission / serwis prasowy Galerie Thaddaeus Ropac Paris Marais

Thaddaeus Ropac na galerię także w Londynie, gdzie trwa obecnie wystawa rzeźb Erwina Wurma, o której piszemy w artykule „Erwin Wurm pozbawia ciało ciała w londyńskim Ely House”