Pritzker Architecture Prize 2024 dla Rikena Yamamoto!

Riken Yamamoto jest 53. laureatem nagrody Pritzkera i dziewiątym pochodzącym z Japonii. Nagroda została ufundowana w 1979 r. przez nieżyjącego już Jaya A. Pritzkera i jego żonę Cindy. Każdego roku jest nią uhonorowany architekt (lub architekci), którego dzieła, będące wyrazem talentu, wizji i zaangażowania, mają doniosłe znaczenie dla ludzkości i zostały stworzone z poszanowaniem środowiska.

Riken Yamamoto jest architektem wyczulonym na kwestie społeczne. Uważa, że członkowie społeczności, bez względu na różnice polityczne, gospodarcze, narodowościowe, które ich dzielą, powinni wzajemnie się wspierać. Laureat Pritzkera redefiniuje pojęcia wolności i prywatności. Twierdzi, że wyrazem wspólnoty jest dzielenie się przestrzenią. Jego zdaniem mieszkanie nie jest jedynie luksusowym dobrem, towarem. Łączą je związki z otoczeniem, z sąsiedztwem.

Riken Yamamoto w swoich pracach, z wielką wrażliwością, łączy różne tradycje, historie, pokolenia, dostosowując modernistyczną architekturę, w której dostrzec można wpływy wielu kultur, do potrzeb przyszłości. Wybitny architekt twierdzi, że obecnie w architekturze kładzie się nacisk na prywatność, negując potrzebę (czy wręcz konieczność) relacji międzyludzkich.

Jego zdaniem, wspólne życie w architektonicznej przestrzeni, nie wyklucza poszanowania wolności jednostki. Projektowane przez niego budynki zapewniają przestrzeń do nawiązywania relacji, nie kosztem pojedynczych osób, lecz dla ich dobra. Yamamoto jest rzecznikiem harmonijnego współistnienia mieszkańców w różnym wieku, pochodzących z różnych kręgów kulturowych.

To mistrz kreowania przestrzeni, w których ludzie otwierają się na siebie i świat wokół nich, dosłownie i w przenośni, bo w tworzonych przez niego gmachach jest wiele przeszkleń, przeziernych płaszczyzn, dzięki którym, będąc wewnątrz, ma się kontakt z zewnętrzem, a przebywając poza obiektem poczucie przynależności do społeczności, która znajduje się w środku. Architektura Yamamoty nie wyklucza. Ona łączy. Budynki jego autorstwa wyróżnia również to, że idealnie wpisują się w krajobraz, stanowiąc jego przedłużenie.

Na architektoniczny język Yamamoty wpływ miały tradycyjny japoński dom machiya i grecki oikos. Swój własny dom „Gazebo” (projekt z roku 1986!) zdobywca Pritzkera skonstruował tak, by z dachów i tarasów móc nawiązywać kontakt z sąsiadami.

Jak architekt wspomina w filmie „About Fundamentals” w jego rodzinnym domu w jednej przestrzeni współistniały wnętrza mieszkalne i sklep matki, farmaceutki. Yamamoto podkreśla, że zarówna ten fakt, jak i strata ojca, inżyniera, gdy miał zaledwie pięć lat, wywarły na niego ogromny wpływ.

– Yamamoto wykształcił nowy język architektoniczny, w którym nie tylko tworzy przestrzenie do życia dla rodzin, ale także dla społeczności, w których rodziny mają żyć wspólnie – powiedział Tom Pritzker, prezes Fundacji Hyatt, która jest fundatorem nagrody.

W kontekście nagrody, którą został uhonorowany Riken Yamamoto, Alejandro Aravena, przewodniczący jury i laureat Pritzker Prize 2016, stwierdził, że jedną z rzeczy, których najbardziej potrzebujemy w przyszłości w miastach, jest stworzenie poprzez architekturę warunków, które zwielokrotnią możliwości spotkań i interakcji między ludźmi. W jego opinii Riken Yamamoto, starannie zacierając granicę między tym, co publiczne, a tym, co prywatne, wnosi pozytywny wkład w światowe dziedzictwo, który wykracza poza  działania na rzecz społeczności.

Riken Yamamoto tworzy od pięciu dekad. Projektuje budynki użyteczności publicznej – są wśród nich szkoła, uniwersytet, siedziby wielu instytucji – przestrzenie publiczne, założenia urbanistyczne, rezydencje prywatne, budynki mieszkalne wielorodzinne. Zaprojektowane przez niego obiekty zlokalizowane są w Japonii, Chinach, Korei, Szwajcarii. Do najbardziej znaczących należą: Uniwersytet Nagoya Zokei (Japonia, 2022), The Circle na lotnisku w Zurychu (Szwajcaria, 2020), Biblioteka w Tianjin (Chińska Republika Ludowa, 2012), Jian Wai SOHO w Pekinie (Chińska Republika Ludowa, 2004), Ecoms House (Tosu, Japonia, 2004), Shinonome Canal Court CODAN (Tokio, Japonia, 2003), Future University Hakodate (Hakodate, Japonia, 2000), Iwadeyama Junior High School (Ōsaki, Japonia, 1996) i Hotakubo Housing (Kumamoto, Japonia, 1991).

Riken Yamamoto – to jego rok!

Riken Yamamoto, urodzony w Pekinie w 1945 r. mieszka obecnie w Jokohamie. Nagroda zostanie mu wręczona w Chicago. Wykład laureata, który odbędzie się 16 maja w S. R. Crown Hall, Illinois Institute of Technology (we współpracy z Chicago Architecture Center), będzie otwarty dla publiczności, która wysłucha przemówienia architekta na żywo i za pośrednictwem internetu. W roku 2023 laureatem był David Chipperfield.

Zdjęcia: Pritzker Architecture Prize, dzięki uprzejmości autorów fotografii