„Przestrzenie”. W otoczeniu wielkich twórców polskiej sztuki współczesnej

Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki prezentuje przekrojową wystawę Przestrzenie, poświęconą jednemu z kluczowych zjawisk artystycznych drugiej połowy XX wieku. Ekspozycja koncentruje się na realizacjach przestrzennych (environmentach), które poprzedzały współczesne rozumienie instalacji artystycznej. Tworzone przez artystów „światy” łączyły różne media i stawiały odbiorcę w centrum doświadczenia.

Wystawa Przestrzenie przybliża ważne zjawisko w sztuce drugiej połowy XX wieku, w którym tworzywem i tematem realizacji łączących różne media stała się przestrzeń. Termin environment (ang. otoczenie) wyprzedza o kilka dekad pojęcie instalacji artystycznej i charakteryzuje wykreowane przez twórców „światy”, w których zmysły widza poddawane są działaniu różnych bodźców. To opowieść o artystycznych eksperymentach, w których malarstwo łączy się z architekturą, dźwiękiem i działaniami performatywnymi

– wyjaśniają autorzy wystawy.

Na wystawie zobaczyć można prace takich twórców jak: Wojciech Fangor, Stanisław Zamecznik, Ewa Partum, Zdzisław Jurkiewicz, Maria Pinińska-Bereś, Teresa Kelm i Zygmunt Krauze. Prezentowanych jest pięć historycznych environmentów zrealizowanych ponad pół wieku temu. Trzy z nich pokazane są po raz pierwszy od momentu powstania. Każda realizacja wyróżnia się własnym podejściem: od malarskiej ekspresji i konceptualnych poszukiwań, po dążenie do synestezji i refleksję feministyczną. Wspólnym mianownikiem jest wielozmysłowość oraz otwarcie na różnorodne formy i znaczenia.

Obok rekonstrukcji, na wystawie znalazły się także prace innych wybitnych artystów: Magdaleny Abakanowicz, Tadeusza Dobosza, Andrzeja Matuszewskiego, Henryka Stażewskiego czy Stanisława Zamecznika. Ich dzieła, prezentowane zarówno w formie oryginałów, jak i poprzez szkice, modele przestrzenne czy dokumentację archiwalną, ukazują różnorodność podejść do kształtowania przestrzeni oraz rolę environmentu w dalszym rozwoju sztuki współczesnej i koncepcji wystawy jako medium.

Częścią ekspozycji jest również bogaty materiał dokumentalny z lat 60. i 70., m.in. z warszawskiej Galerii Foksal oraz wystawy Przestrzeń i wyraz podczas III Sympozjum i Wystawy Złote Grono w Zielonej Górze w 1967 roku. Szczególne miejsce zajmuje przypomnienie roli Galerii Współczesnej w Warszawie — ważnego ośrodka eksperymentów artystycznych.

Wystawie towarzyszy program wydarzeń i warsztatów edukacyjnych. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie internetowej galerii.

Wystawa „Przestrzenie”

Artyści: Magdalena Abakanowicz, Tadeusz Dobosz, Wojciech Fangor, Zdzisław Jurkiewicz, Teresa Kelm, Zygmunt Krauze, Andrzej Matuszewski, Ewa Partum, Maria Pinińska-Bereś, Henryk Stażewski, Stanisław Zamecznik

Dokumentacja: Marian Szpakowski, Zdzisław Głowacki, Tomasz Jaśkiewicz, Tadeusz Śliwiński, Tadeusz Wolański, Henryk Morel, Piotr Perepłyś, Rajmund Ziemski, Stefan Krygier, Marian Bogusz, Edward Bunsch, František Kysztal, Magdalena Więcek, Stefan Gierowski, Bronisław Kierzkowski, Roman Opałka, Bohdan Urbanowicz, Włodzimierz Borowski, Grzegorz Kowalski, Cezary Szubartowski, Edward Krasiński, Zbigniew Gostomski, Koji Kamoji, Andrzej Łobodziński, Krystyn Zieliński, Tadeusz Kantor, Zygmunt Targowski, Stanisław Dróżdż i inni

Kurator: Michał Jachuła

Miejsce i czas

Zachęta — Narodowa Galeria Sztuki
27 czerwca – 21 września 2025 r.
pl. Małachowskiego 3, Warszawa