Przesilenie – malarze z Północy przypłynęli do Warszawy

Ekspozycja w Muzeum Narodowym jest pierwszą w Polsce tak rozbudowaną prezentacją sztuki z Północy. Obejmuje sto pięć dzieł pochodzących z okresu największego rozkwitu malarstwa w tym regionie. Tytuł wystawy „Przesilenie” nawiązuje do przesilenia letniego, zjawiska któremu na północy Europy przypisuje się wyjątkowe znaczenie, a także do przemian, które dokonały się w tym regionie pod koniec XIX w. Prace na ekspozycji kuratorzy Agnieszka Bagińska i Wojciech Głowacki pogrupowali tematycznie. Odnoszą się do takich zagadnień jak: natura i związane z nią ludzkie życie i praca, dom i rodzina, mity i legendy narodowe, pejzaż symboliczny, ludzka psychika, jak również do zjawisk z pogranicza kultury artystycznej i życia społecznego: działalności kobiet malarek i kolonii artystów w Skagen.

Przesilenie – mapa wystawy

W każdej z sal przedstawiony jest jeden temat przewodni i są to: pochwała prowincji, doświadczenie pejzażu, definiowanie przestrzeni, ekspresja wnętrz, poszukiwanie korzeni, rodzimy pejzaż i metafizyka natury. Na wystawie znalazły się prace artystów ze Szwecji, Danii, Norwegii, Finlandii i Islandii. Obrazy Nielsa Bjerre i Erika Henningsena, wierne tradycji realizmu, komentują sprawy społeczne. Albert Edelfelt, jeden z przedstawicieli nurtu inspirowanego impresjonizmem francuskim, oddaje piękno krajobrazu. Motyw przytulnych wnętrz mieszczańskich domów znajdujemy w pracach Harriet Backer i Carla Larssona. Wśród portretów uwagę widzów przyciąga obraz Edvarda Muncha „Melancholia”. Wyrazem zainteresowania barwną obrzędowością i prostym wiejskim życiem są dzieła Pekki Holonena i Andersa Zorna. Po temat pejzażu zimowego sięgnął m.in. Lars Jorde.

Nordycki letni wieczór

Obrazem, który stał się inspiracją identyfikacji wizualnej wystawy jest ikoniczne dzieło malarstwa Północy „Nordycki letni wieczór” Richarda Bergha wyrażający dwoistość relacji człowieka z przyrodą – chęć oddalenia się od natury i powrotu do niej. Pokaz malarstwa nordyckiego został wzbogacony o obrazy polskich malarzy tworzących w tym samym okresie, podejmujących podobne tematy i używających tych samych technik malarskich m.in. Olgi Boznańskiej, Anny Bilińskiej, Stanisława Witkiewicza, Teodora Axentowicza, Józefa Chełmońskiego. „Zarówno jedni, jak i drudzy czerpali z uniwersalnych wzorów sztuki powstającej w Paryżu, ale tworzyli na peryferiach i często odwoływali się do regionalnej tradycji. Przykłady nordyckie i polskie łączy wysoka jakość artystyczna oraz oryginalność na tle europejskim” – tak organizatorzy wystawy tłumaczą pomysł wspólnej prezentacji dzieł.