Ikebana z dźwięków w kamiennym ogrodzie

Katarzyna Krakowiak-Bałka pełną znaczeń, form i dźwięków ikebanę akustyczną przedstawia tokijskiej publiczności dzięki współpracy z Instytutem Adama Mickiewicza i Zachętą – Narodową Galerią Sztuki w Warszawie, przy wsparciu Instytutu Polskiego w Tokio.

Projekt artystyczny „Keeping flowers alive. Acoustic ikebana” można oglądać do 20 listopada 2024 r. w przestrzeni kamiennego ogrodu należącego do Fundacji Sogetsu, zaprojektowanego przez Isamu Noguchiego. Pokaz rozpoczął trzydniowy cykl koncertów i performance’ów.

Katarzyna Krakowiak-Bałka w swojej instalacji łączy wiele form ekspresji w artystyczną całość pełną znaczeń, skłaniającą do refleksji. Dźwięki, przestrzeń architektoniczna, natura, tkanina współistnieją,  oddziałując na odbiorcę. Autorka nazwała pracę ikebaną akustyczną ze względu na miejsce prezentacji.

Fundacja Sogetsu zajmuje się kultywowaniem tradycji i upowszechnianiem wiedzy na temat szkoły ikebany Sogetsu. Szkoła,  założona w 1927 roku przez Sofu Teshigaharę, kwestionowała ówczesną tradycję ikebany, uznając wyższość indywidualnej, niczym nieskrępowanej artystycznej ekspresji.

W „Tengoku” („Niebo”) prezentacje ikebany, wystawy i wydarzenia artystyczne odbywają się stale, jednak podczas tych kilkunastu listopadowych dni elektroakustyczna instalacja Katarzyny Krakowiak-Bałki wykreuje w kamiennym ogrodzie zupełnie nowy świat. Sercem instalacji „Keeping flowers alive. Acoustic ikebana” jest czerwona lilia – Lycoris radiata – kwiat, któremu w kulturze japońskiej przypisuje się wiele znaczeń. Jego toksyczne właściwości w zestawieniu ze zjawiskowym wyglądem budują napięcie między czystym pięknem a skrywającym się za nim niebezpieczeństwem.

Integralną częścią instalacji są dźwięki emitowane z głośników rozmieszczonych w ogrodzie, wykorzystujące jego ukształtowanie i znajdujące się w nim elementy, jak choćby wodę. Dźwięki stanowią artystyczną wizję kształtu roślin i odgłosów natury. Artystka używa mikrofonów kontaktowych, by wzmocnić subtelne, zwykle niesłyszalne dźwięki kwiatów. Przestrzeń ogrodu, stanowiąca tło dla elektroakustycznej kompozycji, jest dodatkowo przekształcona za pomocą rzemieślniczo wyprodukowanej plisowanej tkaniny, która reaguje na akustykę otoczenia. W dynamicznym, pełnym napięć miejscu dźwięk spotyka ciszę a forma pustkę. Mistrzowie ikebany Sogetsu twierdzą, że jej istota tkwi nie w samych kwiatach, ale właśnie w pustce między nimi. Katarzyna Krakowiak-Bałka zainspirowała się tą myślą, tworząc instalację.

Artystka udowadnia, że nowoczesne technologie i świat natury mogą współistnieć. Co więcej, czerpiąc z siebie wzajemnie, są w stanie wykreować nowe wartości. Wartości, które nie tylko oddają hołd tradycji szkoły Sogetsu, ale też pięknu życia zaklętemu w kwiatach

– twierdzą kuratorzy.

Katarzyna Krakowiak-Bałka zapewnia odbiorcom zmysłowe doświadczenia, które zachęcają do obcowania z naturą i przypominają o konieczności jej ochrony i dbania o nią.

Katarzyna Krakowiak-Bałka

Artystka tworząca rzeźby, performance, obiekty przestrzenne oraz instalacje dźwiękowe. Uzyskała tytuł doktora na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz habilitację na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.

Jej prace pozwalają widzom/słuchaczom stać się integralną częścią dzieła sztuki i obcować z architekturą poprzez dźwięki. Buduje wielkoskalowe instalacje w oparciu o istniejące struktury.

Katarzyna Krakowiak-Bałka została uhonorowana licznymi wyróżnieniami przyznanymi m.in. przez St. John’s College na Uniwersytecie Oksfordzkim, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Polsce, a także amerykańską fundację Trust for Mutual Education. W 2012 roku otrzymała nagrodę specjalną za wystawę „Making the Walls Quake as if They Were Dilated with the Secret Knowledge of Great Power” (kurator: Michał Libera) w Pawilonie Polskim na XIII Biennale Architektury w Wenecji.

W 2020 roku stworzyła pracę „It Begins with One Word. Choose Your Own” w Barcelonie w pawilonie zaprojektowanym przez Ludwiga Miesa van der Rohe. W 2023 roku odbył się koncert w ramach projektu „Where does any Miracle start?” w Jeu de Paume, który obejmował instalację dźwiękową i funkcję online, manifestując zainteresowanie artystki akustyką architektury na jej przecięciu z żywymi organizmami.

W latach 2019-2022 prowadziła Pracownię Przestrzeni Dźwiękowej na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, a od 2022 roku współprowadzi Międzywydziałową Pracownię Działań, którą prowadzi wspólnie z prof. Mirosławem Bałką.

Mieszka i pracuje w Otwocku i Olivie w Hiszpanii. Jest ogrodniczką. Codziennie dostraja się do gleby i roślin. Uczy się od nich.

Organizator projektu: Instytut Adama Mickiewicza
Współpraca: Kiri Teshigahara, Dyrektor artystyczna Sogetsu Foundation
Partnerzy: Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, EIDOTECH Polska, Plissé Lognon, workshop of Maison Lemarié, SORA BOTANICAL GARDEN Project, Timmpi
Kuratorzy: Paweł Pachciarek, Miki Kaneda
Śpiewacy: Isabelle Duthoit, Michał Sławecki, Asthma, Yuusari
Performerzy: Hikaru Kawasaki, KAi MiWA
Kostiumografia: Anna Zeman, Tomasz Armada
Nadzór akustyczny: Albert Karch
Współpraca technologiczna: archAKUSTIK, Profesor Andrzej Kłosak
Identyfikacja wizualna: Renata Motyka
Zdjęcia: Bartek Barczyk
Opieka komunikacyjna: Olga Kisiel-Konopka OKK! PR