Jarosław Modzelewski – kilka dekad twórczości artysty na jednej wystawie

Jarosław Modzelewski to artysta, którego twórczość zmieniała się na przestrzeni lat. Wystawa w Zamku Ujazdowskim w Warszawie pokazuje, jak ewoluował język artystyczny malarza od końca studiów, przez lata 80. XX w., kiedy był członkiem formacji Gruppa, po współczesność. Jest pierwszą tak przekrojową ekspozycją prezentującą kilka dekad twórczości Jarosława Modzelewskiego. Klamrą, która spina dzieła prezentowane na ekspozycji jest symbol rodła obecny w pracy z cyklu „Wobec człowieka” (będącego pracą dyplomową Modzelewskiego) i obrazie „Malarz i znak” z 2021 roku. Kształt rodła znajduje odzwierciedlenie w sposobie zaaranżowania przestrzeni ekspozycyjnej. Wątkiem przewodnim wystawy jest rzeka Wisła będąca tematem wielu prac malarza i zarazem symbolem polskiej tożsamości.

Jarosław Modzelewski w swojej twórczości podejmuje tematy polityczne, literackie, historyczne, egzystencjalne, najwięcej uwagi poświęcając człowiekowi. Gdy studiuje się dzieła artysty warto zwrócić uwagę nie tylko na przewijające się w nich wątki: patetyczne zdarzenia i postaci, zwyczajne codzienne czynności, architekturę, ale też, a może przede wszystkim, na samą materię malarską – płaszczyznowość, operowanie kolorem, fakturą, układ barw, kompozycję, światło.

„Zestawienia intensywnych barw oraz pewna schematyczność okazały się adekwatnym sposobem obrazowania najnowszej historii Polski, u Modzelewskiego zawsze ujmowanej przez pryzmat niezmiennej kondycji egzystencjalnej człowieka” – twierdzi kurator wystawy Marcel Skierski.

Choć Jarosław Modzelewski odnosi się do ważnych historycznie i społecznie problemów, skoncentrowany jest głównie na istocie malarstwa. „Zarówno w obrazach odnoszących się do historii czy polityki, takich jak chociażby prace z cyklu „Wobec człowieka”, jak i w scenach z życia codziennego Modzelewski zawsze zwraca uwagę na „malarskość” i płaszczyznę obrazu jako podstawę wszelkiej wewnątrzobrazowej rzeczywistości – używając nasyconych kolorów czy akcentując dwuwymiarowość przedstawienia.

Doskonale ukazuje to „Malarz i znak”, jeden z ostatnich jak dotychczas obrazów artysty, przedstawiający powinności stojące przed twórcą. Polegają one na bacznej obserwacji i wielowątkowym ujmowaniu rzeczywistości – w wypadku Modzelewskiego związanej z mieszkańcami „kraju nad Wisłą” – zawsze jednak w odniesieniu do uniwersalnego języka, jakim jest sztuka” – czytamy w tekście Skierskiego w broszurze towarzyszącej wystawie.

Jarosław Modzelewski

Jarosław Modzelewski (rocznik 1955) – malarz, rysownik, pedagog – studiował na wydziale malarstwa warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w latach 1975-80 pod kierunkiem prof. Stefana Gierowskiego, u którego w 1980 roku zrobił dyplom. Do roku 2020 prowadził na macierzystej uczelni pracownię malarstwa.

Jarosław Modzelewski był jednym z założycieli tzw. Gruppy, formacji artystycznej działającej w latach 1982-1992. Stworzyło ją wraz z nim pięciu malarzy z warszawskiej ASP: Ryszard Grzyb, Paweł Kowalewski, Włodzimierz Pawlak, Marek Sobczyk i Ryszard Woźniak. Stanowili oni raczej grupę osobowości niż kolektyw pracujący w zgodzie ze wspólnie wypracowanym programem. Twórczość Gruppy była jednym z najciekawszych manifestów w polskiej sztuce lat 80. XX wieku. Zdaniem historyczki sztuki Ewy Gorządek: „Ich prace przypominały estetyką malarstwo popularnej w tym czasie na zachodzie fali Nowej Ekspresji czy Neue Wilde (jej niemiecka odmiana). Malowali krzykliwe, figuratywne obrazy, świadomie antyestetyczne. Na tle szarości lat 80. pełne barw malarstwo Gruppy zdawało się wręcz krzyczeć kolorem. Neoekspresyjna stylistyka została przez nich zaadoptowana do napiętej sytuacji polityczno-społecznej w Polsce”.

W 1991 roku, wspólnie z kolegami z Gruppy, Markiem Sobczykiem i Ryszardem Woźniakiem, oraz Piotrem Młodożeńcem, Jarosław Modzelewski założył i do 1996 roku prowadził prywatną Szkołę Sztuki w Warszawie. Lata 90. to w twórczości artysty okres stojący pod znakiem obrazów, które cechuje uproszczenie i wręcz schematyczność przedstawień postaci ludzkich wykonujących różne czynności opisane w tytułach obrazów.

Na przełomie lat 2001 i 2002 Jarosław Modzelewski zainteresował się wnętrzami kościołów. W dorobku twórcy ważne miejsce zajmują również martwe natury i pejzaże. W ostatnim okresie artysta sięga po wątki osobiste. Efektem powrotu malarza do dzieciństwa, do okruchów wspomnień była wystawa w 2021 roku w warszawskiej galerii aTAK.

„Malując dzisiaj te przebłyski pamięci, artysta niejako uzupełnia brakujące w jego oeuvre elementy tamtego, minionego już świata. Nie jest to jednak programowe, systematyczne czy też świadome malowanie obrazów z dzieciństwa. Wygląda raczej na łapanie tych drobnych wspomnień zagubionych gdzieś głęboko w pamięci, które czasami ukazują się nam ni stąd, ni zowąd i zachęcają do refleksji nad czymś, co się wydarzyło w odległej przeszłości, a o czym już dawno zapomnieliśmy” – wyjaśnia Krzysztof Musiał w katalogu wystawy „Obrazy z dzieciństwa”.

Jarosław Modzelewski współpracuje z galerią aTAK. Prace artysty są w kolekcjach muzeów narodowych w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Muzeum Sztuki w Łodzi, Narodowej Galerii Sztuki „Zachęta” oraz zbiorach prywatnych w Polsce i za granicą. Modzelewski jest laureatem wielu nagród, m.in. Nagrody im. Jana Cybisa (2004) oraz XIII edycji Nagrody im. Kazimierza Ostrowskiego (2014).

Zdjęcia: Adam Gut / serwis prasowy CSW