Najdrożej sprzedany obraz na polskim rynku znowu idzie pod młotek
Wystawę „Jacek Malczewski i jego epoka” będzie można oglądać w DESA Unicum w Warszawie od 30 maja. Na ekspozycji odwiedzający zobaczą między innymi „Rzeczywistość”, obraz poprzednio sprzedany za 20 mln złotych.
4
Na wystawie „Jacek Malczewski i jego epoka” będzie można obejrzeć „Rzeczywistość”, najdrożej sprzedany obraz na polskim rynku aukcyjnym i zarazem jedno z najważniejszych dzieł Młodej Polski. Obraz ponownie trafi pod młotek. Dwa lata trwało postępowanie prowadzone przez prokuraturę, które zakończyło się oczyszczeniem z zarzutów. Warunkowa sprzedaż dzieła w grudniu 2022 r. za ponad 20 mln złotych była najwyższą transakcją w historii polskiego rynku aukcyjnego.
W marcu dom aukcyjny DESA Unicum podał do wiadomości publicznej, że odzyskano zajęty przez prokuraturę obraz „Rzeczywistość”, uznawany za jedno z najwspanialszych dzieł artysty. Jacek Malczewski namalował tę pracę w 1908 r.
W czerwcu 2024 r., po dwóch latach postępowania na podstawie domniemanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, nielegalnego wywozu obrazu z kraju, dzieło zostało oczyszczone z zarzutów, co sąd potwierdził w lutym 2025 roku. Po przekazaniu obrazu do domu aukcyjnego nie trafił on jednak w ręce nowego właściciela. Pomimo zadeklarowania chęci skorzystania z prawa pierwokupu, uprawniającego do pierwszeństwa nabycia dzieła, Muzeum Narodowe w Warszawie wycofało się z transakcji.
Ze względu na wycofanie się kupującego zdecydowaliśmy o odstąpieniu od umowy i przywróceniu tego wybitnego dzieła z powrotem na rynek. To dla nas niezwykle ważny moment – po ponad dwóch latach możemy nie tylko pokazać je szerokiej publiczności, ale również potwierdzić rzetelność i przejrzystość naszych działań. To kolejny dowód na to, że DESA Unicum działa zgodnie z najwyższymi standardami rynku sztuki
– stwierdził Juliusz Windorbski, Prezes Rady Nadzorczej DESA Unicum.
Jacek Malczewski „Rzeczywistość” – po raz drugi
Pojawienie się obrazu „Rzeczywistość” w DESA Unicum w grudniu 2022 r. było sensacją. Jedno z najcenniejszych dzieł XX w. ostatni raz widziane było wcześniej w 1926 roku. Od tego czasu dowód na istnienie płótna stanowiła jedynie czarno-biała fotografia autorstwa Amalii Krieger, krakowskiej fotografki, która na początku poprzedniego stulecia zrobiła zdjęcia dokumentujące dzieła zgromadzone w pracowni Jacka Malczewskiego. Obraz przez kilkadziesiąt lat pozostawał w pochodzącej ze Śląska polsko-niemieckiej kolekcji rodzinnej, której właściciele, w ramach łączenia rodzin, zostali przeniesieni w latach 50. XX w. do Niemiec. Dzieło – jako mienie przesiedleńcze – pojechało razem z nimi. Na rynku aukcyjnym obraz pojawił się kilka dekad później, dzięki potomkowi rodziny.
Gratka dla kolekcjonerów
„Rzeczywistość” powstała w najlepszym okresie twórczości artysty.
Malczewski w barokowej wręcz kompozycji dotknął najważniejszych tematów, które nurtowały go przez całą jego twórczość: misji artysty, patriotycznego posłannictwa sztuki oraz romantycznych i narodowych mitów. Przedstawia wielowątkową scenę z dużą liczbą postaci, symbolizujących upadek Rzeczpospolitej i powstańczą historię zniewolonego kraju. Reprezentantem współczesności jest tutaj sam malarz. Sportretował siebie w czarnej kamizelce i kapeluszu z przyborami malarskimi. Ponadto, postaciom malarskiego dramatu nadał rysy bliskich mu osób. Twarzy aniołom, Matce Boskiej i Dzieciątku użyczyła rodzina artysty: córka Julia, żona Maria i syn Rafał
– opisują eksperci z DESA Unicum.
Na czerwcowej wystawie „Jacek Malczewski i jego epoka” prócz monumentalnej „Rzeczywistości”, zaprezentowane zostaną także cztery inne obrazy artysty, w tym „Autoportret dantejski”.
Popularność Malczewskiego wynika zarówno z jego mistrzowskiego warsztatu i niezwykle oryginalnego języka symbolicznego, jak i z trwałej obecności jego twórczości w zbiorowej świadomości – od podręczników szkolnych po ekspozycje muzealne. Jego sztuka wciąż porusza i inspiruje, także współczesnych artystów
– stwierdza Agata Szkup, Prezes Zarządu DESA Unicum.
Malarstwo okresu rozkwitu
Przełom XIX i XX wieku to okres określany jako „szczęśliwa godzina” polskiej sztuki. Wystawa przybliży klimat epoki i zaprezentuje wybitne dzieła, w których młodopolscy twórcy nowatorsko łączyli historyczną refleksję z innowacyjnym podejściem do sztuki. Na ekspozycji znajdą się nie tylko dzieła Jacka Malczewskiego, lecz również m.in. Józefa Mehoffera – czołowego twórcy polskiej secesji, Włodzimierza Tetmajera – głównego przedstawiciela chłopomanii, oraz Ferdynanda Ruszczyca – artysty, którego obrazy niezwykle rzadko pojawiają się na aukcjach. Wyjątkowym wydarzeniem będzie pokaz czterech dzieł Wlastimila Hofmana – ucznia i kontynuatora idei artystycznych Malczewskiego. Na wystawie zobaczyć będzie można także prace artystów związanych z najważniejszymi ośrodkami polskiej sztuki tego okresu – Monachium i Paryżem. Wśród pierwszej grupy znajdą się m.in. Wierusz-Kowalski, Streitt, Łoś i Szerner, wśród drugiej: Bakałowicz, Merwart oraz związany ze szkołą w Pont-Aven Władysław Ślewiński.
Wystawa „Jacek Malczewski i jego epoka”
DESA Unicum
Od 30 maja do 12 czerwca 2025 r.
Ilustracje: serwis prasowy DESA Unicum
