Biblioteka i centrum społeczne w starej plebanii

Ta biblioteka znajduje się we Vratislavicach nad Nisou, kiedyś niewielkiej miejscowości, dziś już dzielnicy czeskiego miasta Liberec. W XIX wieku urodził się tu sławny Ferdynand Porsche, a gdybyśmy w sierpniu 1930 roku spojrzeli w niebo, zobaczylibyśmy przelatujący gigantyczny niemiecki sterowiec Graf Zeppelin.

Biblioteka dla tysięcy mieszkańców

We Vratislavicach, które kiedyś nazywały się Maffersdorf, dziś mieszka na stałe około ośmiu tysięcy osób, które od 2021 roku mają do dyspozycji nową bibliotekę. Władze samorządowe uznały, że mieszkańcy potrzebują miejsca, w którym nie tylko będą mogli wypożyczyć książki, ale znajdą również dodatkową przestrzeń dla lokalnych stowarzyszeń i aktywności. Architekci ze studia AtakArchitekti, założonego przez Janę Medlíkovą and Jiříego Janďourka, dostali do dyspozycji niewielką działkę i stojącą na niej starą plebanię, która już od dawna nie pełniła swojej pierwotnej funkcji; przez kolejne lata działały tu sierociniec, przedszkole i szkoła zawodowa.

Rozbudowa we wszystkich kierunkach

Klasycystyczny budynek z XVIII wieku był mocno zaniedbany, a także za mały, żeby pomieścić wszystkie wymarzone przez urzędników, architektów i mieszkańców funkcje i aktywności. Dlatego przy starym obiekcie pojawił się drugi, nowy – ale prace skierowały się też pod ziemię. Pod nowoczesną przybudówką powstały dwie podziemne użytkowe kondygnacje, nowe piętro zyskała też plebania. Dodatkowa kondygnacja powstała w obrysie głębokich, solidnych fundamentów klasycystycznej budowli. Od frontu usunięto ziemię, co pozwoliło częściowo odsłonić nowe piętro. Światło dociera tu do wnętrz przez duże panoramiczne przeszklenia.

Czytelnia wśród drzew

Najniższa kondygnacja starego budynku to przestrzeń dla lokalnych klubów, na piętrze urządzono bibliotekę dla dzieci. Główna część biblioteki, a także wspólny dla nowej i starej części hol wejściowy z szatnią mieszczą się już w nowym obiekcie. Na samej górze, pod wygiętym w łuk betonowym dachem siada się, żeby spokojnie i w ciszy przeglądać i studiować książki w czytelni. Przez duże biblioteczne okna o aluminiowych ramach można podziwiać stary park, założony na początku zeszłego stulecia wokół wybudowanego przez miejscowego fabrykanta pseudorenesansowego zamku z 1900 roku. Drzewa są tak blisko, że czytając książkę można udawać, że siedzi się w ich zielonych koronach.

O ile stary budynek to klasyczna murowana konstrukcja, nowy powstał z betonowych prefabrykatów. Od zewnątrz, przez fasadę po dach, obłożony jest ciemną blachą. W trakcie przebudowy samej plebanii architekci zachowali styl i charakter obiektu, odnawiając i ocieplając starannie fasadę i wymieniając stare skrzynkowe okna na nowe, również drewniane. Mimo pierwotnych planów, trzeba było wymienić starą więźbę dachową, którą przez lata zniszczyły szkodniki i wilgoć. Dziś nową, odsłoniętą i efektowną konstrukcję można podziwiać na najwyższym piętrze.

Biblioteka o rozgałęziających się ścieżkach

We wnętrzach architekci wyeksponowali zachowaną starą cegłę i kamienne elementy konstrukcji i zestawili je z drewnianymi półkami, tysiącami książek i siedziskami z jasnej sklejki. W całym kompleksie powstało sporo tras do przejścia i rozwidlających się ścieżek. Jest tu dużo zakamarków i przyjaznych kryjówek, w których można się schować z książką. To, co stare, przenika się z nowoczesnością, światło dostaje się do budynku biblioteki od poddasza ze świetlikami aż po zagłębione w gruncie nowe kondygnacje.

Projekt: AtakArchitekti

Lokalizacja: Liberec – Vratislavice nad Nisou, Czechy

Rok realizacji: 2021

Powierzchnia użytkowa obu budynków: 1 247 m²

Wielkość działki: 852 m²

Zdjęcia: Tomáš Souček