Kto nowy zamieszkał w Arce Wilkonia?

Arka Wilkonia była częścią wystawy w warszawskiej Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki upamiętniającej półwiecze twórczości Józefa Wilkonia. Ekspozycja miała miejsce na przełomie 2006 i 2007 roku, jej kuratorką była Joanna Egit-Pużyńska, a projekt wystawy przygotował Andrzej Stroka.

Arka Wilkonia stworzona została specjalnie z myślą o przestrzeni Zachęty. Jej forma i przesłanie odwołują się do biblijnej Arki Noego, ale zinterpretowanej przez artystę w swoisty sposób. To nie tyle opowieść o ocaleniu, ile o wspólnocie uczłowieczonych zwierząt, które żyją w harmonii, kierując się zasadami miłości i troski. Arka jest symbolem przymierza artysty z naturą, próbą ocalenia tego, co ulotne: dziecięcej wrażliwości, empatii oraz wyrazem nieskrępowanej wyobraźni twórcy.

Drewno, główny materiał Wilkonia, w rzeźbach artysty odsłania swe naturalne piękno. Nierówności, pęknięcia, sęki stają się częścią opowieści. Ale Arka to nie tylko monumentalna drewniana rzeźba czy, jak kto woli, instalacja. To przestrzeń do spotkań człowieka ze zwierzęciem, twórcy z odbiorcą, dorosłego z dzieckiem, wyobraźni z rzeczywistością.

Arka Wilkonia została zbudowana z naturalnego drewna i surowej blachy. W ścianach zewnętrznych z surowych desek o naturalnej barwie są otwory – okienka, z których wyglądają wyrzeźbione głowy zwierząt.

Po sukcesie w Zachęcie Arka została przeniesiona do parku przy pałacu w Radziejowicach. Artysta dobudował tył, tworząc zamkniętą bryłę, która jest właściwszą formą do eksponowania na zewnątrz, gdzie narażona jest na działanie warunków atmosferycznych. W 2025 r. Arka Wilkonia zyskała nowego dach oraz nowych mieszkańców – rzeźb jeży i wiewiórek. Nawet jeśli ktoś widział już Arkę, jest dobry pretekst, by zobaczyć ją ponownie i sprawdzić, jak nowi lokatorzy dogadują się z pozostałymi zwierzętami.

Autor Arki, Józef Wilkoń zasłynął przede wszystkim jako wybitny ilustrator – ma na koncie około 200 książek przetłumaczonych na ponad 20 języków –fi malarz. Od lat 90. XX w. artysta rzeźbi „przestrzenne ilustracje” – trójwymiarowe eseje o zwierzętach. Zainspirowany dzieciństwem, naturą i światem flory i fauny, w Arce Wilkoń przy użyciu piły, siekiery i gwoździ osiągnął efekt, który, wcześniej udawało mu się uzyskać przy pomocy pędzla. Jak sam podkreślił: „Moją ambicją było uchwycić ruch i charakter zwierzęcia (…) teraz rolę pędzla spełniają uderzenia siekiery”.

Arka Wilkonia ukazuje zmysłowe piękno drewna i jest próbą ratowania dziecięcej wrażliwości we współczesnym świecie . Przedstawia świat, w którym zwierzęta „rządzą się prawami opartymi na miłości” – wspólnotę tyle zachwycającą, ile utopijną.

W Radziejowicach Arka stała się atrakcją turystyczną. Z nowym dachem i kolejnymi rzeźbami cieszy zwiedzających – dorosłych i dzieci. Przyciąga kolejne pokolenia miłośników natury, zwierząt i literatury, bo stanowi prawdziwie baśniową opowieść.

O twórczości Józefa Wilkonia w designdoc.pl można przeczytać w artykule Mistrzowie Polskiej Ilustracji. Czy pokocha ich publiczność w Korei Południowej.